Citrus Sinensis, czyli Pomarańcza Chińska zwana też Pomarańczą Słodką to gatunek rośliny wieloletniej z rodziny rutowatych.

Słodka Pomarańcza nie występowała w naturze. Uważa się, że po praz pierwszy wyhodowano ją w południowych Chinach i północno-wschodnich Indiach na skutek skrzyżowania pomarańczy gorzkiej z innym cytrusem.

Gatunek Pomarańczy Słodkiej, która stanowi obiekt naszego zainteresowania, był uprawiany na Bliskim Wschodzie już w 2500 r. p.n.e., a dzisiaj należy do najważniejszych roślin użytkowych ciepłej strefy całego świata.

Portugalscy i genuińscy kupcy przywieźli słodką pomarańczę do Europy pod koniec XV wieku. Po wprowadzeniu Słodkiej Pomarańczy, szybko stała się ona bardzo popularnym owocem.

Był to tak ceniony owoc, że zamożni Europejczycy zakładali zimowe ogrody (oranżerie) by w nich uprawiać drzewka pomarańczowe.

Pomarańcze to najważniejsze i najpopularniejsze cytrusy na całym świece. Plantacje można znaleźć wszędzie na terenach klimatu śródziemnomorskiego, tropikalnego i subtropikalnego.

W krajach na północ od równika drzewa cytrusowe zakwitają na wiosnę, a owoce dojrzewają zimą i wtedy też na rynku pojawiają się zimowe pomarańcze.

Na południe od równika jest odwrotnie i państwa takie jak Brazylia, Australia i Południowa Afryka dostarczają pomarańcze latem.

Pomarańcza Słodka jest najpopularniejszym uprawnym gatunkiem pomarańczy i zajmuje w światowej produkcji pierwsze miejsce. 1/3 światowych zbiorów pomarańczy przypada na Brazylię, na drugim miejscu są Stany Zjednoczone (szczególnie Kalifornia i Floryda), oraz Chiny.

Pomarańcza jest najbardziej rozpowszechnionym drzewem owocowym świata, uprawiana jest w ponad 100 krajach.

Pomarańcza to niewysokie, wiecznie zielone drzewo o okrągławej koronie, drzewka pomarańczowe rzadko przekraczają 9m wysokości. W mieszkaniach uprawiamy odmiany karłowe osiągające do 1,5 metra wysokości. Drzewko pomarańczy posiada eliptyczno lancetowate liście, które mają piłkowane brzegi i osadzone są na oskrzydlonych ogonkach.

Kwiaty pomarańczy są z reguły białe i niewielkie. Mają 5-działkowy kielich, dużą 5-płatkową koronę, 1 słupek i liczne pręciki. Kwiaty wydzielają specyficzny i bardzo przyjemny zapach.

Jagody pomarańczy należą do najbardziej znanych i lubianych owoców cytrusowych. Mają okrągły lub szeroko owalny kształt, niektóre odmiany są wklęsłe u nasady szypułki. Okrywa jest gruczołowato kropkowana, w stanie dojrzałym pomarańczowa i grubości do 5mm.

Bardzo soczysty, pomarańczowy lub czerwony miąższ jest podzielony na 10 – 14 komór, które mniej lub bardziej przylegają do siebie i do wnętrza okrywy. W pełni dojrzałe drzewo pomarańczowe może dawać do tysiąca owoców rocznie i zapewnić dobre zbiory przez następne 50-80 lat.

Owoce pomarańczy jada się na surowo, mogą stanowić składnik sałatek owocowych i ciast, wszelkiego rodzaju deserów. Z pomarańczy robi się przetwory w postaci dżemów i galaretek. Miąższ i skórkę można kandyzować, służą one do aromatyzowania i przyprawiania wypieków i słodyczy.

Drzewo pomarańczowe dostarczało ludziom pożywienia oraz leczyło ich przez tysiące lat. Pomarańcza była cenionym leczniczym ziołem faworyzowanym w czasach średniowiecznych przez arabskich lekarzy.

Z pomarańczy produkuje się wina, brandy, likiery, aperitify, konfitury oraz olbrzymie ilości soków – również mieszanych z innymi owocami. Olej wyciśnięty z nasion może być spożywany. Skórka jest źródłem olejków eterycznych stosowanych w kosmetyce i do zaprawiania alkoholi.

W naszej diecie owocowej pomarańcza zajmuje poczesne miejsce. Pomarańcza obfituje w składniki mineralne, ma sporo witamin (C, B, P). Sok ma właściwości moczopędne, przeczyszczające i trawienne, podtrzymuje elastyczność naczyń krwionośnych, doskonale regeneruje komórki. Owoce i olejki eteryczne stosowane są w medycynie.

W XVI wieku, włoska księżniczka Anna-Marie de Nerola rzekomo odkryła olej wydobyty z kwiatów pomarańczy (neroli), którym zwykła była perfumować swoje rękawiczki. W dzisiejszych czasach neroli olej jest niesamowicie drogi.

Neroli olej jest wydobywany z kwiatów pomarańczy, natomiast olej znany pod nazwą „petit grain” wydobywany jest z liści oraz młodych pędów drzewa pomarańczowego. Oba oleje są używane na szeroką skalę w przemyśle farmaceutycznym, spożywczym, chemicznym oraz kos

Woda z kwiatów pomarańczy jest produktem ubocznym destylacji i jest również wykorzystywana w perfumerii, do przyprawiania słodyczy i wypieków, jest też stosowana w celach leczniczych. W USA z tych owoców uzyskuje się ponad 600 różnych produktów, łącznie z płynem przeciw zamarzaniu.

Słowo pomarańcza w większość europejskich państw wywodzi się z języka portugalskiego, ponieważ to właśnie w Portugalii powstawały najliczniejsze uprawy słodkiej pomarańczy.

Przykładami są bułgarski portokal [портокал], grecki Portokali [πορτοκάλι], perski portaghal [پرتقال], albański “portokall”, macedoński portokal [портокал] i rumuński Portocala.

W języku włoskim słowo portogallo oznaczające pomarańczę uważa się za staromodne, ale nadal pozostaje w użyciu. Oznacza ono dosłownie “Portugalia”. Podobne słowa są w powszechnym użyciu w większości włoskich dialektów na terenie całego kraju.

Podobne nazwy można znaleźć również w innych językach: turecki Portakal, arabski al-burtuqal [البرتقال], amharski Birtukan, gruziński phortokhali.

W niektórych językach bywa nazywana chińskim jabłkiem np. w języku holenderskim – Dutch Sinaasappel.

Drzewka pomarańczowe już w XV i XVI wieku były popularnymi roślinami ozdobnymi na dworach europejskich. Uprawiano je w pojemnikach lub oranżeriach. W ciepłych krajach sadzi się je, jako drzewa alejowe.

Drzewko pomarańczowe doniczkowe jest rośliną szybko rosnącą i już w drugim roku uprawy zaczyna kwitnąć i zawiązywać owoce.

Owoce są mniejsze od tych znanych ze sklepów, są również bardziej kwaśne, dojrzewają powoli. Zdarza się, iż pozostają na pomarańczy przez cały rok i dojrzewają dopiero z przyszłorocznymi kwiatami.